Wat is het algemene beeld over wat pasgeboren baby’s de hele dag doen? Veelal is de gedachte: eten, poepen, huilen en slapen. En wat zie ik?

Een pasgeborene draait zijn hoofd, kijkt om zich heen en laat expressie zien. Niet alleen in zijn huilen, maar ook in zijn hele lichaam en gezicht.

Tijdens mijn opleiding tot Piklerpedagoog® in Boedapest, vertelt Eszter Mózes (directeur Lóczy foundation), aan de hand van filmfragmenten over de bewegingsontwikkeling van baby’s.

Wat leert een baby die beweegt met zijn hoofd en lichaam?

Hij leert zijn eigen lichaam kennen, hij voelt ‘hoe lig ik op de vlakke ondergrond’ en ‘wat gebeurt er als ik mijn hoofd draai’. In het begin zijn de bewegingen ongecontroleerd, maar door het doen van de bewegingen worden deze steeds rijper en wordt de baby vaardiger.

Uit onderzoek blijkt dat baby’s graag naar randen of overgangen kijken, bijvoorbeeld in kleur (zoals schaduw en licht) of structuur (van hout naar stucplafond). Het is alsof zij weten dat het onderscheid van belang is, wanneer je van de ene ondergrond op een andere stapt bijvoorbeeld. Hetzelfde geldt voor gezichten, baby’s kijken naar de haargrens en zien het verschil als de moeder haar haar verft.

In het Emmi Pikler tehuis is onderzoek gedaan naar het kijken van baby’s. Een aantal belangrijke resultaten uit dit onderzoek zijn: 1/3 van de tijd dat een 3 maanden oude baby wakker is en zelfstandig speelt, kijkt hij met aandacht rond! In de piek is dit zelfs 5/6 van de tijd en dit is rond de leeftijd van zes maanden. Ik concludeer hieruit dat er om hem heen veel te zien is, wat hij ontdekt zonder dat hij een object (mobile, rammelaar of ander speelgoed) nodig heeft.

Een baby spendeert ook tijd met het kijken naar zijn handen, ongeveer tussen de 1 en 7 maanden. Het bewegen van de handen is eerst ongecontroleerd, maar ontwikkelt zich door het bewegen en de baby wordt hier steeds vaardiger in. De hand gaat meer open, en de baby brengt deze vaker in zijn gezichtsveld. Ook brengt hij zijn handen dichterbij en verder van zijn gezicht af. De vingers gaan onafhankelijk van elkaar bewegen, de baby ontdekt zijn twee handen samen en ze pakken elkaar vast, voelen en kneden. Ik vind het fascinerend hoe geconcentreerd een baby hiermee bezig is en hoe de voor hem bekende bewegingen er steeds minder inspannend uitzien. De baby pakt soms bij toeval iets vast en dit komt dan in zijn gezichtsveld. Het pakken van objecten die de baby voelt wordt steeds gerichter. Een handig object hiervoor is een vierkante doek, iets kleiner dan de boerenzakdoek: de baby kan deze makkelijk vastpakken, het is licht, hij kan zich niet bezeren en het belangrijkste hij kan zijn motoriek hiermee oefenen.

Naast de hand-oog-coördinatie ontwikkelt de hand-mond-coördinatie zich. Jonge baby’s vinden hun vingers of duim om te zuigen. Ze gebruiken dit o.a. om zichzelf te troosten of om in slaap te komen. Ook deze bewegingen zijn eerst ongecontroleerd, maar de baby wordt hier ook vaardiger in, tot hij ze zonder moeite in zijn mond steekt. Ook brengt de baby objecten naar zijn mond om deze op die manier te ontdekken en onderzoeken.

Vanaf ongeveer 6 maanden wordt de baby in beslag genomen door objecten. Dit in contact komen is eerst toeval, maar rond 5 a 6 maanden begint de baby bewust naar objecten te reiken en is hij speciaal geïnteresseerd in de fysieke kenmerken van objecten en hoe deze zich in de ruimte verhouden en gedragen. Voorbeelden hiervan: hoe voelt/ smaakt een object, welke vorm en structuur heeft het, wat gebeurt er als het valt naast mij of op mij, of als het een eindje wegrolt, enzovoort. Terwijl de baby de objecten manipuleert, perfectioneert hij het gebruik van zijn handen.

Wat heeft een baby (van ons) nodig  om deze ontwikkeling te kunnen maken?

Hij moet zich veilig en comfortabel voelen (o.a. zich prettig voelen in deze omgeving, uitgerust en gevoed zijn, makkelijke kleding dragen); een rustige, vredige omgeving; tijd, ruimte en vrije bewegingsruimte om zelfstandig te spelen, zonder speelgoed in bed en in de box speelgoed liggend om hem heen op de boxbodem.

Voor vragen over spel(ontwikkeling) van kinderen, het begeleiden hiervan en passende spelmaterialen kun je me een bericht sturen via pedagogischbegeleiden@gmail.com